Investigacionnan extensivo mundialmente tocante Trastorno Neurocognitivo (TNC), (antes yama Demencia), ta revela cu:
- dos tercera (2/3) parti di hende ta pensa cu un condicion di Trastorno Neurocognitvo ta normal den e proceso di envehecemento, en bes di un condicion medico/ neurologico.
- Aki 95 porciento di e respondientenan ta pensa di tin chens pa desaroya un di e condicionan di Trastorno Neurocognitivo (TNC) durante nan bida.
Un investigacion cu 70,000 respondiente den 155 pais ta revela cu:
- 2 den cada 3 persona ainda ta pensa cu un condicion di TNC ta normal den e proceso di envehecemento.
- 62 porciento di profesionalnan den salubridad ainda ta pensa cu un condicion di TNC ta normal den e proceso di envehecemento.
- Mas o menos 50 porciento di personanan cu ta biba den un condicion di TNC ta sinti nan mes ignora door di profesionalnan den salubridad (dokter y nurse).
- 1 den cada 5 persona (20%) ta atribui un condicion di TNC (Mayor) como: ‘mala suerte’. Casi 10 porciento como boluntad di Dios y 2 porciento ta atribui esaki na bruheria.
- Cada 3 seconde un persona na mundo ta cuminsa desaroya un condicion di TNC
“London School of Economics and Political Science” (LSE) a haci e analisis di e investigacion mundial aki.
E rapport aki ta revela cu stigmatisacion di un condicion di ‘TNC’ ta preveni cu hende ta busca informacion, conseho, apoyo y ayudo medico cu por yuda mehora e duracion y calidad di bida dramaticamente. Globalmente condicionan di TNC ta creciendo hopi lihe como e motibo di fayecimento.
Ta wordo calcula cu pa aña 2050 e cantidad di persona cu un di e condicionan cu ta resorta bou di TNC lo triplifica te mas cu 152 miyon compara cu awendia cu ta un 50 miyon.
“Stigma ta e barera mas grandi cu ta limita tur hende na mundo pa mehora e manera con nan ta biba cu un di e condicionan di TNC dramaticamente.”asina Paola Barbarino, director di Alzheimer Disease International (ADI), a bisa.
Tambe e rapport ta revela actitudnan asombroso tocante condicionan di TNC. Den e investigacion a inclui respondientenan cu ta biba den un condicion di TNC mayor, cuidadornan, profesionalnan den salubridad y publico en general. Un causa principal di preocupacion den e rapport aki ta e cantidad di hende na mundo cu ta pensa cu un condicion di TNC ta un parti normal di envehecemento.
Cuarenta y ocho porciento (48%) di e respondientenan ta kere cu problema cu memoria den un condicion di TNC nunca lo mehora, ni maske cu tin apoyo medico, mientras un den cada cuatro (25%) persona ta pensa cu nada por wordo haci pa preveni un condicion di TNC. Esakinan ta bareranan grandi cu ta preveni hende di busca ayudo, conseho y apoyo.
E rapport ta revela cu stigmatisacion di un condicion di TNC hopi biaha ta bai man den man cu stigmatisacion asocia cu salud mental / psiciatrico, enfocá riba edad y accentua door di falta di disponibilidad di tratamento medico. En realidad, hopi forma di apoyo ta existi rond mundo. Combersamento y planeamento por yuda hende pa biba mas bon y mas largo posibel den un condicion di TNC.
Den e rapport ta constata cu 50 porciento di respondientenan cu ta biba den un condicion di TNC ta sinti nan mes ignora door di profesionalnan den salubridad (dokter y nurse), mientras 33 porciento di respondiente cu ta pensa cu si ta tin un condicion di TNC, nan lo NO wordo scucha door di dokternan y otro profesionalnan den salubridad.
Interesante ta cu 95 porciento di e respondientenan ta pensa cu si nan lo desaroya un condicion di TNC den nan bida y mas cu dos tercera parti di nan (69.3%) lo haci un test genetico pa sa si nan tin riesgo di haya un condicion di TNC (maske cu actualmente no tin un tratamento pa evita e malesanan di e tipo Alzheimer). Sinembargo, dos tercera parti di e respondientenan ainda ta pensa cu un condicion di TNC ta un desaroyo natural di envehecemento. E miedo di desaroya un condicion di TNC serca hende ta halto. mundialmente, pero e comprendemento real di e malesanan di tipo Alzheimer ta bou. Esaki ta hopi preocupante pasobra un condicion di TNC tipo Alzheimer y otro condicionnan di TNC ta e di 5 condicion mundialmente cu a final por conduci na fayecimento.
Combersashon y consultashon tocante e condicion di TNC ta yuda maneha e stigmatisacion, normalisa e lenguahe y encurasha hende pa busca ayudo, conseho y apoyo. “Stigmatisacion ta sali for di miedo/inseguridad. Miedo ta genera silencio, y na su turno ta persisti den ignorancia y malcomprendemento.
Cada 3 seconde un persona na mundo ta cuminsa desaroya un condicion di TNC, sinembargo mayoria di nan NO ta wordo diagnostica of ta ricibi opoyo. Actualmente e gasto annual relaciona cu condicionnan di TNC ta mas cu 1 triyon (1,000,000,000,000) Dollar Mericano – un cifra cu lo redobla pa 2030. Fayecimento cu wordo conduci pa un condicion di TNC a redobla entre 2000 y 2016, haciendo esaki e di 5 causa na 2016 cu ta conduci na morto, mundialmente; na 2000 e tabata na di 14 luga.
Falta di conocemento riba un condicion di TNC ta resulta den suposicionnan incorrecto relata na e efecto di un di e condicionnan aki riba e persona y su famia. Igualmente ta e caso ora trata stereotiponan negativo tocante con un persona den un condicion mayor di TNC lo comporta su mes.
Tin evidencia cu ora cu un persona cu tin un condicion di TNC y su famia ta bon prepara y apoya, e sentimento di shock, rabia y duele ta wordo balansa door di seguridad y empoderamento, p’esey e enfasis riba e campaña global ta riba “aumenta e conversacionnan rondo di condicion di TNC”.
Den un siguiente articulo FAA lo publica cifranan relata na Aruba su situacion.
Traducion: Fundacion Alzheimer Aruba (FAA).