Kico Bisa Ora Un Hende Tira Un Chiste of Mal Chansa Fo’i Sla?


Kico bisa ora un hende haci un chiste cruel of fo’i sla tocante e trastorno neurocognitivo di tipo Alzheimer? No tur chiste tocante Alzheimer ta gracioso of bon bini. Bo por ta sigur cu comentarionan tocante un of otro forma di trastorno neurocognitivo (leve of mayor), malesa, of di cualkier otro condicion cu ta haci dolor ta chistenan cu mester pasa pa pasado. Aki ta sigui algun sugerencia cu por yuda combati e stigma asocial cu e trastorno neurocognitivo di tipo Alzheimer. Laga nos elabora un tiki riba kico NO bisa un persona cu Alzheimer of otro condicion neurocognitivo. Un mal escogencia di palabra por ta tanto doloroso como frustrante. Siguientemente algun palabra y pregunta pa evita. Pero kico ‘stigma’ kiermen? Aki un definicion: ‘stigma’ ta un actitud denigrante haci pa un persona na un otro persona. Esaki por ensera insulto contra rasa, religion, apariencia fisico, habilidad, descapacidad, etc. Stigma ta un forma di discriminacion. Hopi hende afecta pa un condicion neurocognitivo ta vocifera cu nan a experiencia diferente grado di stigmatisacion na cierto momento despues di un diagnostico. Aki ta sigui algun ehempel den seno familiar of cu conoci: – Mi no kier wordo contamina cu Alzheimer. – Bo no ta mustra cu bo tin Alzheimer!, of No por ta cu abo tin Alzheimer, esaki mester ta un eror di e dokter, etc. – Miembronan di famia por distancia nan mes despues cu nan a haya e noticia di un diagnostico. – Amigonan no ta comunica ni bishita mas despues di un diagnostico relaciona cu Alzheimer. Esakinan ta algun kehonan vocifera pa hende afecta cu un condicion relata na Alzheimer: Comentarionan realiza pa publico, riba caya, den tienda, den transporte publico. Un tipo di stigma cu a para bira mas comun ta: “chistenan” desagradabel y comentarionan haci den rednan social. Esakinan normalmente ta referi na, por ehempel, un colega na trabou (cu probablemente ta den un fase tempran di un of otro condicion (neuro)cognitivo y cu a lubida su yabi di auto, of a lubida un nomber, etc.) Tweet recien di un “chiste”: Esaki ta uno di hopi comentario y chistenan doloroso cu por observa riba e red social y ta un forma di stigma cu no ta wordo cuestiona y ta wordo tolera. Comentarionan inapropia, ofensivo manera esaki, ta solamente aumenta e stigma cu ta relaciona cu ‘Probabel Alzheimer’ y un diagnostico. Humor como un mecanismo di escape of insiguridad Mientras cu nos mes sa di tira un chiste fo’i sla of cu por ta doloroso pa un otro, nos por compronde tambe cu na otro banda e famia, amigo, cuidador y hasta e persona afecta, por usa chiste y humor como un forma di lidia cu con nan mes ta sinti e momento ey. Sa pasa hopi cu cuidadornan ta yama y conta di momentonan alegre y hasta divertido di biba cu un diagnostico. Ta importante encurasha nan pa keda comparti momentonan asina tambe. Cada experiencia di un condicion neurocognitivo relata na Alzheimer ta diferente – nos ta compronde y acepta esaki tambe. E tipo di chiste/broma cu nos kier cuestiona ta esunnan cu ta haci dolor y comentarionan tocante un condicion (leve of mayor) di tipo Alzheimer, cu ta basa riba malinformacion di esnan afecta of e cuidadornan. Esakinan ta eleva e stigma asocial cu e condicionnan y por tin un impacto negativo riba esnan afecta cu ainda por lesa, mira of scucha esaki. Algun tips pa yuda kibra e stigma di un condicion di trastorno neurocognitive, leve of mayor: Si abo ta experiencia comentarionan ignorante of chistenan desagradabel, por bien ta cu bo ta sinti e deseo di coregi of educa e hende cu ta haci esakinan. Aki ta sigui algun conseho con pa yuda nos kibra e stigma asocia cu chistenan doloroso/desagradabel/fo’i sla riba e condicion di trastorno neurocognitivo: 1. Mira e persona, NO e condicion of su malesa. Corda e persona cu haci bofon of conta un chiste di un condicion neurocognitivo NO ta defini e persona su personalidad of su bida. 2. E No ta divertido pa tur hende. Puntr’e con e persona cu e condicion aki lo sinti ora e wak of scucha e comentario/chiste? Loke un persona ta haya chistoso, hopi lihe por bira ofensivo serca e otro! 3. Chiste cruel ta contribui na stigma. Splika e hende cu comentarionan y chiste ignorante ta sirbi solamente pa aumenta e stigma rondo di e trastorno neurocognitivo di tipo Alzheimer y condicionan relata. Door di keda conta e chistenan desagradabel aki ta haci cada biaha mas dificil pa kibra e stigma pa e hendenan afecta cu e condicionan aki awo y tambe den futuro. 4. No saca informacion incorecto. Hopi chiste desagradabel por haci hopi dolor y ta basa riba estereotiponan, malinformacion y mitonan. Laga e hende sa cu e por haya informacion confiabel y di fuentenan fidedigno tocante e condicionan (leve y mayor) aki y tambe di e condicionan cu ta reversibel. Tambe ta posibel pa comparti bo experiencia personal riba nos Facebook: Fundacion Azheimer Aruba (F.A.A.) y/o Bisa No na Abuso di Anciano. 5. Sea semper habri pa siña mas. Asisti na nos lecturanan y lesa tocante e temanan aki ta un bon manera pa siña mas y cambia comportamento.